aaaaCzęsto usiłujemy ukryć nasze uczucia przed tymi, którzy powinni je poznać.aaaa [ Pobierz całość w formacie PDF ]

II. Metodologia.

J. Pieter podając definicję badań naukowych pisze, że jest to ogół czynności – w obrębie pracy naukowej – od powzięcia i ustalenia problemu aż do opracowania materiałów naukowych włącznie.

1. Cele i przedmiot badań.

W. Goriszowski pisze, iż cel badawczy jest w ogólnikowym sensie dążeniem do wzbogacania wiedzy o osobach, rzeczach czy zjawiskach, będących przedmiotem badawczych rozważań. Jako cel badań uznajemy więc, ścisłe poznanie realnie panującej rzeczywistości społecznej a także opis wybranego problemu, faktu lub zjawiska. Z. Skorny uważa, że cel badań wymaga uzmysłowienia sobie, po co podejmujemy badania a także do czego mogą przydać się wyniki, które zostaną z nich uzyskane. W. Zaczyński pisze, iż cel badań jest bliższym określeniem tego, do czego zmierza badacz, co pragnie zbadać. Badacz podejmuje badania aby wyprowadzić pożądane i społecznie korzystne zmiany, treściowo zdefiniowane w swoim warsztacie pracy (cel jasny i konkretny). Aby cel był realny, należy wytyczyć takie zamierzenia, które leżą w granicach możliwości konkretnego badacza.

T. Pilch wyróżnia poniższe cele badań :

- eksploracyjne ( zmierzanie do poznania podstawowych faktów, zbiorowości i kwestii a także tworzenie ogólnych intelektualnych obrazów analizowanych warunków),

- opisowe (wytwarzane są bardzo precyzyjne, szczegółowe opisy, nowe dane odnoszone są do danych znanych poprzednio),

- wyjaśniające ( wyjaśnienia teoretyczne są wypracowywane i wzbogacane, testowanie przesłanek i założeń).

Celem głównym podejmowanych przeze mnie badań jest : Zbadanie świadomości rodziców dzieci z klas I-III szkoły podstawowej w zakresie odczuwania przez nie samotności.

Cele szczegółowe to :

1.      Sprawdzenie wiedzy rodziców na temat samotności.

2.      Zbadanie i analiza postaw prezentowanych przez rodziców odnośnie samotności.

3.      Badanie dostrzegania przez rodziców możliwości odczuwania samotności przez ich dzieci.

Przedmiotem badań wg. W. Okonia jest działalność wychowawcza, której celem jest wyposażenie całego społeczeństwa a w szczególności młodego pokolenia w wiedzę, sprawności ogólne i zawodowe, zainteresowanie, systemy wartości, postawy i przekonania a także przysposobienie do wpływu  na indywidualny rozwój. W. Goriszowski przedmiotem badań nazywa stosunki międzyludzkie, wszystkie zjawiska zachodzące w zbiorowościach ludzkich, interakcje zachodzące w zasięgu grup społecznych, a także funkcjonowanie instytucjonalnych form wychowania. Przedmiotem prowadzonych przeze mnie badań będzie samotność dzieci uczęszczających do klas I-III Szkoły Podstawowej.

2. Problemy badawcze.

W. Goriszowski uważa, że problem jest elementem wyjściowym szeroko pojmowanej metody naukowej, ciąg badań składających się na badania naukowe służy rozwiązywaniu problemów, problem jest więc „klamrą” spinającą badania i składnikiem strukturalnym nadającym im sens i wartość poznawczą. J. Pieter rozwijając temat problemu naukowego mówi, że jest on swoistym pytaniem, a jako pytanie zakłada pewną wiedzę. Formułując go coś się wie, a czegoś się nie wie i właśnie chodzi o to, aby się dowiedzieć czyli poznać prawdę. Idąc tym tropem S. Palka przyjmuje, że problem badawczy jest pytaniem, na które odpowiedź uzyskiwana jest na drodze badań naukowych. Jak pisze T. Pilch problemy mają postać pytań. Mogą one dotyczyć cech przedmiotu, zjawiska, ich własności, mają wtedy postać prostą (zawierają pytanie o jedną cechę, jedną właściwość przedmiotu) lub mogą wyznaczać szerszy obszar naszych poszukiwań (zawierają pytanie o rodzaj związków między cechami zjawiska, o rodzaj zależności między zjawiskami). T. Pilch wyróżnia także, czerpiąc z logiki, dwa rodzaje pytań : rozstrzygnięcia i dopełnienia. Pytania rozstrzygnięcia rozpoczyna partykuła „czy” i w zasadzie domagają się one tylko potwierdzenia lub negacji. Zawierają w sobie alternatywną możliwość poszukiwania odpowiedzi. W pytaniach tych zawarte są twierdzenia, czyli pytanie wyznacza obszar pojęciowy i fizyczny, na którym należy szukać na nie odpowiedzi. Z kolei pytania dopełnienia rozpoczynają się na ogół zwrotem „jak”, „jak jest”, itp. i w swej strukturze gramatycznej nie zawierają informacji, gdzie należy szukać na nie odpowiedzi. Pytania takie otwierają przed nami pole inwencji i poszukiwań. Podsumowując T. Pilch pisze, że pytania rozstrzygające można nazwać pytaniami kierunkowymi, a pytania dopełnienia są pytaniami twórczymi. Pytania należy jednak tak stawiać aby po ich sformułowaniu wiedzieć kogo dotyczy temat, gdzie szukać jego rozwiązania, jakimi sposobami to robić.

Przedstawienie problemu badawczego : Jaka jest świadomość rodziców na temat samotności dzieci w klasach I-III szkoły podstawowej?

Uszczegółowienie wyżej wymienionego problemu można przedstawić za pomocą następujących pytań badawczych :

1.      Jaka jest wiedza rodziców na temat sytuacji samotności dziecka?

2.      Jakie są postawy rodziców wobec problemu samotności dziecka?

3 . Metody, techniki i narzędzia badawcze.

Jak pisze M. Łobocki metody badań są z reguły pewnym ogólnym systemem zasad, dotyczących organizowania określonej działalności badawczej, tj. szeregu operacji poznawczych i praktycznych, kolejności ich zastosowania, jak również specjalnych środków i działań, skierowanych z góry na założony cel badawczy. T. Pilch cytuje za Kamińskim, że przez metodę badań rozumieć będziemy : „zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych, obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego.”

M. Łobocki w następujący sposób dzieli metody badań pedagogicznych :

- metoda obserwacji,

- metoda szacowania (skala ocen),

- eksperyment pedagogiczny,

- testy osiągnięć szkolnych,

- metoda socjometryczna,

- analiza dokumentów,

- metoda sondażu,

- metoda dialogowa,

- metoda biograficzna.

W myśl powyższej klasyfikacji metod wg. Łobockiego w moich badaniach posłużyłam się metodą sondażu.

Jak pisze H. Górecka zarówno w socjologii jak i pedagogice tradycyjnie badanie opinii i postaw grup społecznych nazywane jest sondażem. W pedagogice sondaż nazywamy diagnostycznym, gdyż badania pedagogiczne z reguły ukierunkowane są na cel wychowawczy, użyteczny. Sondaż diagnostyczny prawie zawsze posługuje się technikami kwestionariuszowymi. Nie ma gotowych schematów stosowania metod, technik i narzędzi badawczych, chociaż z praktyki wynika, że np. do poznawania sądów, postaw i opinii dobrze służą ankiety, wywiady zaś do badania stosunków międzyludzkich.

Za M. Łobockim przytoczę także definicję technik badawczych, które według niego są bliżej skonkretyzowanymi sposobami realizowania zamierzonych badań. Podporządkowane są one metodom badawczym, pełniąc wobec nich służebną rolę. Są jakby „ostatnim akordem” zastosowanej metody badań, która obejmuje z reguły kilka technik badawczych. 

Do podstawowych technik badawczych zaliczyć możemy : ankietę, wywiad, klasyczne techniki analizy dokumentów, rozmowę indywidualną i grupową.

W badaniach jako technikę badawczą wykorzystałam ankietę.  Jako narzędzie, czyli przedmiot za pomocą którego zrealizowałam wybraną technikę badań, posłużyłam się kwestionariuszem.

Jak pisze M. Łobocki każde z pytań kwestionariuszowych jest wypowiedzią badacza, najczęściej w formie zdania pytającego, skierowaną do respondenta i żądającej od niego bardziej lub mniej dokładnie określonej treściowo wypowiedzi. Wśród różnych rodzajów pytań kwestionariuszowych ważne miejsce zajmują pytania :

- otwarte (pozostawiają respondentom całkowitą swobodę wypowiedzi, nie krępują ich dodatkowymi sugestiami ze strony badacza, oprócz tematu, którego dotyczą. Dzięki nim badacz może rozpoznać nowe aspekty badanego problemu, a także ma możliwość sprawdzenia stosunku badanych do podjętego  problemu.)

- zamknięte (zawierają z góry ustalone, możliwe odpowiedzi, spośród których respondent dokonuje własnego, samodzielnego wyboru, pytania te nazywane są również pytaniami wyboru, pytaniami kategoryzowanymi, kafeteryjnymi albo wieloalternatywnymi. Każde z takich pytań złożone jest więc z co najmniej dwóch części : pytania w ściśle określonej sprawie i możliwych odpowiedzi na nie, nazywanych również kafeterią.)

- półotwarte (są one formą pośrednią pomiędzy pytaniami zamkniętymi i otwartymi, każde z takich pytań przewiduje wybór spośród przewidzianych z góry odpowiedzi, a jednocześnie umożliwia swobodne wypowiedzi respondentów na zadany w pytaniu temat. Najczęściej po zamieszczeniu kafeterii, pozostawia się wolne miejsce na dopisanie lub powiedzenie „innych” wypowiedzi bez sugerowania, o jakie konkretnie chodzi.)

5. Charakterystyka terenu badań i badanych.

Badania prowadzone były w Szkole Podstawowej im. Synów Pułku w Bystrej na grupie 50 rodziców uczniów z klas I-III, uczęszczających do tej szkoły. Bystra jest miejscowością podmiejską w wyniku czego uczniowie tej szkoły pochodzą z różnych rodzin o zróżnicowanych sytuacjach.

4

M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych, Wyd. PWN, Warszawa 1978, s. 79.

W. Goriszowski, Badania pedagogiczne w zarysie, Wyd. WSP TWP, Warszawa 1996, s. 29.

M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005, s. 12.

T. Pilch, T. Bauman, Zasady badań pedagogicznych : strategie ilościowe i jakościowe, Wyd. „Żak”, Warszawa 2001, s. 53.

Tamże, s. 22.

W. Okoń, Słownik pedagogiczny, Wyd. PWN, Warszawa 1975, s. 167.

W. Goriszowski, Badania pedagogiczne w zarysie, Wyd. WSP TWP, Warszawa 1996, s. 32-33.

S. Palka, Metodologia badania. Praktyka pedagogiczna, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006, s. 11.

Tamże, s. 12.

T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Wyd. „Żak”, Warszawa 1995, s. 175 – 176.

M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych, Wyd. PWN, Warszawa 1978, s. 115.

T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Wyd. „Żak”, Warszawa 1995, s. 42.

M. Łobocki, Metody i techniki badań pedagogicznych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2006, s. 27.

H. Górecka, Struktura pracy promocyjnej i ogniwa postępowania badawczego, [w:] W. Ciczkowski (red.) : Prace promocyjne z pedagogiki : skrypt dla uczestników seminariów : licencjackiego, magisterskiego i doktoranckiego, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2000,  s. 93-94.

Tamże, s. 59.

M. Łobocki, Metody i techniki Badań pedagogicznych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2006 , s. 251 – 255.