aaaaCzęsto usiłujemy ukryć nasze uczucia przed tymi, którzy powinni je poznać.aaaa [ Pobierz całość w formacie PDF ]
Andrzej
Malinowski
AUKSOLOGIA
R AD A
W YD AW N I C Z A
Marian Nowak
(przewodniczący),
Marian Adamski, Krystyna Ferenz,
Magdalena Graczyk, Stanisław Janik, Lidia Kataryńczuk-Mania,
Tadeusz Nadzieja, Romuald Switka, Bazyli Tichoniuk,
Irena Bulczyńska
(sekretarz)
RECENZENCI
prof. dr hab. med. Władimir Bożiłow
prof. dr hab. Irmina Mięsowicz
REDAKCJA
Irena Gawron
Zygmunł Rybczyriski
PROJEKT OKŁADKI
Irena Bulczyńska
© Copyright by Uniwersytet Zielonogórski
Zielona Góra 2004
ISBN 83-89321-87-4
OFICYNA WYDAWNICZA UNIWERSYTETU ZIELONOGÓRSKIEGO
65-246 Zielona Córa; ul. Podgórna 50
lei. (068) 328 78 64; OficynaWydawnicza®adm.uz.zgora.pl
Druk: Zakład Poligraficzny UZ
Spis treści
Przedmowa ........................................................................................................................................
Wstęp......................................................................................................: .............................................
1.
Historyczny przegląd badań problemów rozwoju dzieci i młodzieży .........................................
2.
Rozwój osobniczy —• ontogeneza człowieka — podstawowe pojęcia i problemy .......................
3.
Podział życia ludzkiego (ontogenezy) na okresy rozwojowe ......................................................
4.
U progu życia — płodność, zapłodnienie, rozród ..........................................................................
4.1.
Morfologia narządów płciowych ...............................................................................................
4.2.
Cykl płciowy kobiety................................................................................................................
4.3.
Niepłodność................................................................................................................................
4.4.
Kobieta w ciąży.........................................................................................................................
4.5.
Przebieg rozwoju wewnątrz to nowego — kycmatogeneza .........................................................
5. Rozwój pourodzeniowy człowieka..................................................................................................
6. Uwagi o rozwoju układów anatomicznych, niektórych struktur i funkcji organizmu ................
6. l. Wysokość i masa ciała..............................................................................................................
l
6.2.
Zmiany proporcji ciała z wiekiem ...........................................................................................
l
6.3.
Rozwój kości ...........................................................................................................................
i
6.4.
Ogólny kształt — somalotyp. Postawa ciała ...........................................................................
!
6.5.
Rozwój układu oddechowego ..................................................................................................
i
6.6.
Rozwój ukladu krążenia ...........................................................................................................
6.7.
Rozwój układu trawiennego ...................................................................................................
6.8.
Układ moczowo-płciowy ......................................................................................................... '
6.9.
Układ nerwowy .......................................................................................................................
l
6.10.
Symetria i asymetria ................................................................................................................ '
6.11.
Rozwój rodowy świadomości .................................................................................................. !
6.12.
Układ narządów zmysłu ..........................................................................................................
6.13.
Układ wewnątrzwydziclniczy, dokrewny, hormonalny ...........................................................
7. Dymorfizm płciowy człowieka ....................................................................................................... '
7.1.
Przejawy dymorfizmu płciowego .............................................................................................
7.2.
Ogólne problemy dymorfizmu..................................................................................................
7.3.
Rozwój ról płciowych w ontogenezie......................................................................................
8. Fizjopatołogia rozwoju ...................................................................................................................
8.1.
Trening sportowy a organizm kobiety ......................................................................................
8.2.
Skład płciowy populacji ............................................................................................................
8.3.
Zaburzenia rozwoju płciowego..................................................................................................
8.4.
Odporność, choroba a rozwój biologiczny................................................................................
8.5.
Ważniejsze choroby niezakaźne z punktu widzenia pedagogiki ...............................................
Spis treści
8.6.
Fizjopatologia rozwoju ............................................................................................................ 233
8.7.
Zaburzenia dojrzewania płciowego.......................................................................................... 234
8.8.
Problemy wad postawy i budowy ciała ................................................................................... 235
9. Czynniki
kształtujące
zdrowie dziecka ........................................................................................ 236
9.1.
Szkoła a rozwój i zdrowie dziecka .......................................................................................... 236
9.2.
Rytmy biologiczne a rozwój i zdrowie dziecka......................................................................... 238
9.3.
Zaburzenia rytmów biologicznych............................................................................................ 243
9.4.
Organizacja dnia dziecka.......................................................................................................... 243
10. Rozwój psychomotoryczny dzieci i młodzieży ........................................................................... 245
10.1.
Rozwój motoryczny w okresie poniemowlecym .................................................................. 246
10.2.
Rozwój motoryczny w młodszym wieku szkolnym ............................................................. 247
10.3.
Rozwój motoryczny w okresie pokwitania i w wieku szkolnym .......................................... 247
10.4.
Motoryczność w wieku dorosłym i w okresie starzenia się ................................................... 248
10.5.
Znaczenie aktywności ruchowej w wychowaniu.................................................................. 249
10.6.
Ruch a rozwój człowieka ..................................................................................................... 249
11. Czynniki rozwoju osobniczego.................................................................................................... 250
11.1.
Czynniki endogenne — determinanty rozwoju ................................................................... 252
11.2.
Czynniki paragenetycznc i nicgenetyczne — stymulatory rozwoju...................................... 260
11.3.
Czynniki egzogenne — modyfikatory środowiskowe............................................................ 263
11.4.
Czynniki biogeograficzne — modyfikatory naturalne ........................................................... 263
11.5.
Czynniki społeczno-ekonomiczne — modyfikatory cywilizacyjno-kulturowe ...................... 265
11.6.
Tendencje przemian .............................................................................................................. 269
12. Ocena wieku rozwojowego .......................................................................................................... 275
12.1.
Praktyczne aspekty oceny wieku rozwojowego.................................................................... 287
12.2.
Metody oceny wieku rozwojowego, morfologicznego ......................................................... 290
Wybór piśmiennictwa uzupełniającego ............................................................................................. 309
Przedmowa
Zdrowie dorosłego człowieka w znacznej mierze zależy od prawidłowego rozw
łonowego i po urodzeniu, aż do zakończenia procesów wzrastania. Prawidłow
rozwojem zainteresowani są zatem rodzice opiekunowie, nauczyciele, lekarze pediat
i medycyny szkolnej, higienistki szkolne, nauczyciele wychowania fizyczne
Wiedza o prawidłowym rozwoju w różnym zakresie interesuje zatem niei
wszystkich ludzi - - szeregowych obywateli i rządzących. Wiedza o prawidłow
rozwoju pozwala zrozumieć granice „zdrowia pozytywnego", granice możliwe
polepszenia stanu zdrowia. Miernikiem tego stanu są bowiem wskaźniki rozw
odnoszone do norm rozwoju fizycznego i psychicznego dzieci. Na zmienn
stanu rozwoju fizycznego młodego pokolenia Polaków w przeszłości wpływ
wojny, kryzysy ekonomiczne, współcześnie zaś przemiany ustrojowe. Biolo
rozwoju człowieka — auksologia — jest podstawą dla wszelkiej wiedzy o biok
rozwoju człowieka, wiedzy, której pewne elementy winny posiąść także dzii
oczywiście stosownie do swego wieku. Wzrost zainteresowań tą dziedziną wici
widoczny jest zwłaszcza od połowy XX w. Liczne aspekty kondycji zdrowol
współczesnych ludzi i populacji ludzkich mają u swego podłoża warunki, w jak
przebiegał ich rozwój.
Względnie dobre poznanie przebiegu rozwoju, rządzących nim praw, uwarunkov
genetycznych i środowiskowych umożliwi w miarę optymalne sterowanie t
procesem przez rodziców, wychowawców, lekarzy i nawet same dzieci i młódź
Książka ta ma zatem wzbogacić wiedzę o rozwoju będącym ważnym element
naszego zdrowia.
Książka stanowi efekt wieloletniej własnej pracy badawczej odnoszącej się zwłasz
do ontogenezy okresu płodowego i młodzieńczego. Wiele elementów tych bai
i inspiracji uzyskałem od swego nauczyciela prof. dr hab. dr h. c. Michała Cv ko-
Godyckicgo, od prof. dr hab. Andrzeja Jaczewskiego organizatora kursokonferei dla
wykładowców biomedycznych podstaw rozwoju i wychowania w Sielpi i Kira które
trwały przez długie lata i wykształciły grono specjalistów auksologów. Ważn
elementem w rozwoju polskiej auksologii jest też wieloletnia działalność
szkolenie i dydaktyczna prof. dr hab. Napoleona Wolańskiego, autora licznych
podręcznik z zakresu ontogenezy, z którego doświadczeń badawczych i
dydaktycznych jakże cz? korzystałem. Ostateczny kształt temu opracowaniu nadali
również recenzenci — prof hab. Władimir Bożiłow, a zwłaszcza prof. dr hab. Irmina
Mięsowicz, która wnic bardzo cenne uwagi do mego opracowania. Całość tekstu z
rękopisu przepisała Pani r Katarzyna Apenit, której składam podziękowania. Szczególne
podziękowanie za wytrwał
przedmowa
składam mym dzieciom — Dorotce i Wojtkowi, których w czasie swej pracy naukowej
pozbawiałem ojcowskiej opieki. Liczne dodatkowe obowiązki wynikające z mego
naukowego zaangażowania pełniła zawsze z oddaniem moja żona Oleńka, która również
— jako lekarz — prowadziła ze mną dyskusję na temat rozwoju dzieci i była pierwszym
korektorem całego tekstu, za co jestem jej szczególnie wdzięczny.
Autor
Zielona Góra-Poznań, listopad 2001
[ Pobierz całość w formacie PDF ]