aaaaCzęsto usiłujemy ukryć nasze uczucia przed tymi, którzy powinni je poznać.aaaa [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Strona internetowa po ang.

+

WIELCY PEDAGODZY I ICH KONCEPCJE

Maria Grzegorzewska

"Poza przygotowaniem zawodowym człowieka, poza jego wykształceniem, najkorzystniejszą, najbardziej podstawową i decydującą wartością w jego życiu jest jego CZŁOWIECZEŃSTWO".

Maria Grzegorzewska

MARIA Grzegorzewska urodziła się 18 kwietnia 1888 r. we wsi Wołuczy. Ukończyła prywatną szkołę żeńską Pauliny Helwek w Warszawie. Studiowała nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, pedagogikę w Brukseli, w Międzynarodowym Fakultecie Pedagogicznym kierowanym przez Józefę Joteyko, i psychologię na Sorbonie, gdzie w 1916 r. uzyskała tytuł doktora filozofii za rozprawę: Studium na temat rozwoju uczuć estetycznych - badania z zakresu estetyki eksperymentalnej przeprowadzone wśród uczniów szkół brukselskich. Po powrocie do Polski (1919 r.) pracowała w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, zajmując się sprawami szkolnictwa specjalnego. W 1922 r. zorganizowała Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie i odtąd zajmowała się działalnością naukową z zakresu pedagogiki specjalnej, a także kształceniem nauczycieli. W latach 1930-1935 kierowała Państwowym Instytutem Nauczycielskim. W latach trzydziestych w polityce państwowej pojawiły się tendencje faszystowskie. Maria Grzegorzewska zostaje odwołana ze stanowiska dyrektorki Instytutu za tzw. działalność rozkładową. Wraz z nią z PIN odeszli m.in. Korczak, Elzenberg, Suchodolski, Zawieyski.

POZA pracą dydaktyczną Grzegorzewska prowadziła działalność naukową i publicystyczną. Opracowała oryginalną metodę nauczania, która nosi nazwę "metody ośrodków pracy" i jest obecnie powszechnie stosowana w szkolnictwie specjalnym. Maria Grzegorzewska jako pierwsza w Polsce podjęła systematyczne badania nad zagadnieniami pedagogiki niepełnosprawnych, stworzyła jej podstawy. Wychodząc z założenia, że człowiek jest psychofizyczną jednością, wysunęła tezę całościowego ujęcia odchyleń od normy; rozwijała zagadnienia kompensacji w rewalidacji niepełnosprawnych (teoria dynamicznych układów strukturalnych). Szczególnie interesowały ją zagadnienia związane z tyflopedagogiką i tyflopsychologią, a także zagadnieniami pracy z osobami głuchoniewidomymi (głuchociemnymi), była m.in. naukową opiekunką rewalidacji głuchoniewidomej Krystyny Hryszkiewicz. Interesowała się problemami wszystkich subdyscyplin pedagogiki specjalnej. Wyniki tych prac znalazły uogólnienie w pierwszych polskich próbach pełnego wykładu na temat teorii i praktyki pracy z niepełnosprawnymi (Szkolnictwo specjalne, w: Encyklopedia wychowania, 1938 oraz Pedagogika lecznicza. Skrypt wykładów, 1952/1953). W latach 1958-1960 była profesorem w Katedrze Pedagogiki Specjalnej UW, pierwszej uniwersyteckiej katedrze pedagogiki specjalnej w Polsce, powołanej dla Niej ad personam.

OSIĄGNIĘCIA Marii Grzegorzewskiej w zakresie pedagogiki specjalnej są nie do przecenienia. Była pierwszą osobą w Polsce, która profesjonalnie zajęła się tą problematyką, uzyskując sukcesy zarówno w pracach teoretycznych, jak i praktycznych. Od 1924 r. aż do ostatnich dni swego życia redagowała czasopismo "Szkoła Specjalna". Za najistotniejsze swoje osiągnięcia uważała prace związane z kształceniem nauczycieli. Pracę nauczyciela - wychowawcy w szkole specjalnej traktowała jako pracę o szczególnej wartości. W Listach do młodego nauczyciela napisała: "Czy rozumiesz głębię słowa n a u c z y c i e l? Słowa, które kryje w sobie treść potrzeb życia ludzkiego". Przedstawiła w nich sylwetkę nauczyciela - dobrego Człowieka, bogatego wewnętrznie, osoby obdarzonej charyzmatem, zdolnościami empatycznymi, umiejętnością "współbrzmienia" ze swoimi podopiecznymi. O ile teoretyczne osiągnięcia Grzegorzewskiej mają już dzisiaj - co zrozumiałe - w dużej części wartość historyczną, to Jej przemyślenia na temat "nauczyciela doskonałego" są nadal aktualne. Wynika to z faktu, że Grzegorzewska sama była osobowością charyzmatyczną, wzorcem etycznym dla wielu ludzi.

DOMINUJĄCYM motywem Jej działalności i dewizą życia było: "Nie ma kaleki, jest człowiek". Uporczywie i bezkompromisowo walczyła o pełne prawo do nauki, do pracy i do szacunku osób upośledzonych. Przekonywała, że kalectwo nie pomniejsza wartości i godności człowieka.

GŁÓWNE jej publikacje to: Psychologia niewidomych, Listy do młodego nauczyciela, Pedagogika lecznicza. Skrypt wykładów, Głuchociemni, Psychologia niewidomych, Analiza zjawiska kompensacji u głuchych i niewidomych.

ZMARŁA 7 maja 1967 r. Ale to, co stworzyła, jest piękne, szlachetne, mądre i nigdy nie przeminie.

·  Maria Grzegorzewska (1888 - 1967) | | | | | | |
| | | |

 

///////////////////////////////////////////////////////////\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\

Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej jest kontynuatorką szczytnych tradycji Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej, który powołany został decyzją Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego 4 lipca 1922 roku. Warto jednak zauważyć, że polskie tradycje związane z kształceniem nauczycieli, wychowawców i opiekunów dzieci specjalnej troski sięgają XIX wieku, jak chociażby Seminarium Pedagogiki Specjalnej i Instytut Fonetyczny imieniem Jana Siestrzyńskiego.
     Inicjatorem powołania Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej była profesor Maria Grzegorzewska, dziś patronka Uczelni. Po zdobyciu w Europie Zachodniej gruntownego wykształcenia i uzyskaniu w 1916r na znanej w świecie paryskiej Sorbonie doktoratu, powróciła do odradzającej się po 123 latach niewoli Polski i poświeciła jej swoją pracę i siły. Profesor Maria Grzegorzewska wniosła ogromny wkład w dzieło tworzenia i funkcjonowania nie tylko tej zasłużonej Uczelni, ale także dała się poznać jako wybitny działacz naukowy, nauczyciel akademicki i pierwszy organizator państwowego szkolnictwa specjalnego w Polsce, we współczesnym znaczeniu tego pojęcia.
     Z upływem lat zmieniły się czasy i ludzie, a wraz z tym wymagania w zakresie kształcenia dla potrzeb pedagogiki specjalnej i dzieci wymagających szczególnej troski. Uczelnia przechodziła złożone przekształcenia kadrowe i organizacyjne zawarte w służbie dzieci i dorosłych potrzebujących pomocy, niosła "kaganek" oświaty dla niepełnosprawnych. Przez jej sale wykładowe przewinęło się wiele osób znanych w Polsce i poza jej granicami. Wspomnieć tu można doktora Janusza Korczaka "Starego Doktora", który do ostatnich dni swego życia nie pozostawił swoich dzieci - wychowanków i wraz z nimi został zamordowany przez hitlerowców w 1943r w obozie koncentracyjnym w Treblince. Byli również inni znani profesorowie: Janina Doroszewska, Otto Lipkowski, Han Ilgiewicz, a przede wszystkim Maria Grzegorzewska.
     Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej istniał prawie pięćdziesiąt lat. Zawsze był placówką dydaktyczną, w której kształcone były kadry nauczycieli i wychowawców dla szkół specjalnych i ośrodków opiekuńczych, początkowo na studiach rocznych, później dwuletnich. Specyfiką studiów w instytucie było to, że przychodzili na nie czynni nauczyciele, którzy pracowali lub zamierzali pracować w szkolnictwie specjalnym. Po śmierci profesor Marii Grzegorzewskiej (1888-1967) Uczelnia otrzymała jej imię, jako dowód uznania za zasługi w zorganizowaniu Instytutu i zarazem jego pierwszego dyrektora w latach 1922 - 1967.
     W 1970r Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej przekształcony został w zakład naukowo - dydaktyczny z uprawnieniami do prowadzenia wyższych studiów zawodowych i badań związanych z pedagogiką specjalną, dziećmi specjalnej troski, a także pokrewnymi dyscyplinami naukowymi. Instytut stał się wyższą uczelnią, a jego rozwój zarówno pod względem kształcenia młodzieży, jak i badań naukowych był niebywale dynamiczny. Poprzez swoje osiągnięcia w zakresie badań naukowych, publikacje, dydaktykę i współpracę z podobnymi placówkami zagranicznymi, zaznaczył swoje miejsce i ma go dotychczas w polskim środowisku wyższych uczelni i daleko poza granicami własnego państwa.
     Wynikało to z tego, że w naszym państwie zapotrzebowanie na wyspecjalizowane kadry z pedagogiki specjalnej i w zakresie opieki nad dziećmi szczególnej troski było bardzo duże. Bezpośrednio rzutowało to na rozwój Instytutu. Aby sprostać wymogom i podnieść studia na wyższy poziom w roku akademickim 1973-74 wprowadzone zostały studia magisterskie, w dwóch zakresach kształcenia: dwuletnie uzupełniające po wyższych studiach zawodowych i podobnie jak było wówczas w całym kraju, czteroletnie jednolite po szkole średniej. Pierwszy - rzec można - symboliczny egzamin magisterki odbył się 28 lutego 1975r.
     Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2 kwietnia 1970r dotychczasowy Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej przekształcony został w Wyższą Szkołę Pedagogiki Specjalnej. Była ona spadkobiercą Instytutu zachowując imię Marii Grzegorzewskiej. Od tej pory rozpoczął się nowy okres w życiu Uczelni, rozpoczęło się kształcenie na studiach dziennych i zaocznych na poziomie magisterskim. Rozbudowany też został system studiów podyplomowych w zakresie pedagogiki specjalnej.
     Następnym krokiem milowym w rozwoju Uczelni było otrzymanie 5 kwietnia 1989r uprawnień do nadawania stopnia naukowego - doktora nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki. Pierwsza publiczna obrona odbyła się 23 maja 1990r. Dziś Uczelnia szczyci się 45 wypromowanymi doktorami i 41 otwartymi przewodami doktorskimi. Autorzy prac doktorskich wykazują ciągłą dynamikę wzrostu.
     Od 1981r w Uczelni przedłużony został cykl kształcenia na jednolitych dziennych i zaocznych studiach magisterskich do pięciu lat, podobnie jak na innych wyższych uczelniach. W 1992r wprowadzone zostały trzyletnie wyższe studia zawodowe na studiach dziennych, a rok później na zaocznych po ukończeniu, których absolwenci otrzymują dyplom licencjata. Równocześnie rozbudowane zostały studia podyplomowe w wielu specjalnościach.
     W latach 1922-2000 Uczelnia wykształciła 20.408 osób, niektóre z nich są znanymi profesorami, działaczami społecznymi, uczonymi znanymi w kraju i poza jego granicami.
     W 1997r Uczelnia uroczyście obchodziła 75 - lecie swego istnienia. Odbyła się konferencja naukowa, poświęcona pedagogice specjalnej u progu XXI wieku, uroczyste posiedzenie Senatu, liczne imprezy studenckie i spotkania absolwentów. Obok pracowników, studentów, zaproszonych gości, uroczystość zaszczycił swoją obecnością Prymas Polski i minister edukacji narodowej.
     7 czerwca 2000r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej podjął ustawę zmieniającą nazwę Uczelni na Akademię Pedagogiki Specjalnej im Marii Grzegorzewskiej. Nazwa ta obowiązuje od 1 września 2000r.

Metoda ośrodków pracy

W Polsce w szkołach specjalnych dla dzieci umysłowo upośledzonych w okresie międzywojennym oficjalnie obowiązywała „metoda ośrodków zainteresowań” wyrosła z przystosowanej do naszych warunków przez Marię Grzegorzewską metody Decroly`ego. Był też czas zakazu stosowania tej metody w szkolnictwie specjalnym. Po drugiej wojnie światowej (1955 r.) została ona przekształcona w metodę „ośrodków pracy” i szczyci się uznaniem wielu pedagogów do dziś. Metoda, chociaż może nie w „czystej” formie, to jest nadal powszechnie stosowana w klasach początkowych szkoły specjalnej dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim, a także w „szkołach życia” dla dzieci umiarkowanie i znacznie upośledzonych.

Dotychczasowe publikacje na temat metody ośrodków pracy dotyczyły przeważnie jej rehabilitacyjnych wartości i organizacji zajęć w toku jej stosowania. Traktowano ją przy tym często jako znaną metodę ośrodków zainteresowań Decroly`ego, zmieniając tylko nazwę. W artykule tym chciałabym bardziej wszechstronnie rozważać i pokazać jej podstawowe, acz zmienione założenia filozoficzne, które odróżniają metodę ośrodków pracy od metody ośrodków zainteresowań.

Podstawowe założenia metody ośrodków pracy

Rozwój dzieci z upośledzeniem umysłowym wymaga specjalnych warunków środowiskowych i specjalnej metody pracy wychowawczej, w oparciu o wymagania programowe, poziom i możliwości dziecka - wymaga specjalnej metody oddziaływania. Chodzi tu przede wszystkim o usprawnienie procesów korowych - tzn. danie dziecku takich warunków życia i pracy, żeby mogło zdobywać jak najbogatsze doświadczenia związane z przeżyciami i łączyć je ze zdobytymi poprzednio.

W pracy rewalidacyjnej z dziećmi upośledzonymi umysłowo, najlepiej przystosowaną i popularną z metod, jest metoda „ośrodków pracy". Główne założenia tej metody polegają na czerpaniu materiału nauczania bezpośrednio z życia, na aktywnym udziale uczniów w zjawiskach otaczającego świata.

Praca metodą ośrodków stwarza wspaniałe warunki dla konkretnego poznania przedmiotów i zjawisk za pomocą wszystkich zmysłów, do stosowania wielu ćwiczeń:

·         spostrzegania wzrokowego - obserwacja kształtów, wielkości, długości, szerokości, barw, itp.,

·         słuchowego - rozpoznawania rozróżniania dźwięków, siły dźwięku, głośniej, ciszej, kierunków i odległości od źródła dźwięku,