aaaaCzęsto usiłujemy ukryć nasze uczucia przed tymi, którzy powinni je poznać.aaaa
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Maria Ossowska, „Ethos rycerski i jego odmiany”,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000
Ethos
Etyka
- Styl życia pewnej społeczności;
- Ogólna orientacja jakiejś kultury;
- Przyjęta przez społeczeństwo hierarchia wartości;
- Termin stosuje się do grup;
- Pojęcie podstawowe dla socjologii kultury;
- Gdy chcemy zbadać czy członkowie grupy wolą próżnować – zajmujemy się ethosem.
- Nazwa dyscypliny teoretycznej, które ustala co się robić powinno, a co nie powinno;
- Zajmujemy się etyką, gdy zastanawiamy się czy szacunek dla człowieka pozwala lekarzowi na stosowanie środków wpływających na zmianę charakteru pacjenta.
Rozdział 1 „Pojęcie wzoru i pojęcie naśladowania”
Wzór
Model
- Implikuje wartościowanie;
- Jest wyrazem regularności ludzkiego zachowania, stanowi powtarzalną strukturę tego zachowania (Kłoskowska);
- Coś co staramy się osiągnąć.
- Aksjologicznie neutralny;
- „słowne, obrazowe lub jakiekolwiek przedstawienie ludzkiego zachowania (instytucji, osobowości) mogące służyć za przykład i przedmiot odniesienia ocen i skonstruowane dla praktycznych celów społecznych” (Kłoskowska)
IDEAŁ – implikuje doskonałość i nierealność; coś nieosiągalnego.
Tadeusz Kotarbiński – 4 interpretacje doskonałości:
1) nieskazitelność – bezbłędność;
2) dorównanie – umiar, który sprawia, że czyny nasze w danej dziedzinie jak najlepiej odpowiadają potrzebie;
3) skończoność – wykonanie do końca bez niedociągnięć, zupełnie;
4) miara najwyższa – kontroluje dorównanie by nie pozwalano sobie na nadmierną wybujałość.
Spinoza – ludzie doskonali to Ci, którzy jak najbardziej zbliżyli się do wzoru natury ludzkiej, który stawiamy przed sobą; doskonałość i niedoskonałość to pojęcia, które zwykliśmy zmyślać przy porównaniu między sobą jednostek jednego rodzaju. Doskonałość powinna zachęcać do naśladownictwa.
WZÓR OSOBOWY - konkretny człowiek, który jest przedmiotem aspiracji dla jednostki (grupy), implikuje hierarchię wartości. Nie można przeniknąć jakiejś kultury bez wiedzy o tym, jakie wzory leżą u podstaw jej zabiegów wychowawczych.
Wg Ossowskiej mamy lukę w terminologii, bo nie ma pojęcia „antywzoru”, a w rozwoju jednostki (grup) przeciwstawieni się czemuś odgrywało większą rolę niż „stawianie za wzór”.
Antywzory współpracują często z wzorami, naśladujemy bowiem jednych by odróżnić się od drugich.
STEREOTYP - „obraz człowieka należącego do pewnej grupy, ukuty z cech poczytywanych za charakterystycznych dla danej grupy”
- oszczędza nam wysiłek myślenia, porządkuje świat;
- nie nadąża za przemianami społecznymi przez co fałszuje rzeczywistość.
Wzór propagowany
Wzór akceptowany
Łatwiej wyłowić przez prasę, radio, kodeksy karne, życiorysy mężów stanu.
Przykład: robotnik – pracowity i zadowolony z losu,
Próbujemy wychwycić przez ankiety, obserwację uczestniczącą.
Wzór realizowany
Wzór akceptowany tylko werbalnie
NAŚLADOWNICTWO – tendencja do upodabniania się, kierowania uświadomionym lub nie uświadomionym przekonaniem o jakiejś dodatniej wartości osoby naśladowanej.
Naśladownictwo nie jest instynktem, gdyż zachowania instynktowne wywołuje określony impuls, który prowadzi do określonego uczucia. W przypadku naśladownictwa nie mamy do czynienia z określonym i idącym za nim uczuciem.
Naśladownictwo kierowane jest wartościowaniem. Naśladownictwu sprzyjają:
- szacunek – „Przekonamy się, że wszyscy ludzie których naśladujemy, są przedmiotem naszego szacunku i że wszyscy ludzie, których szanujemy, są przedmiotem naszego naśladownictwa czy tendencji naśladowczych.” Gabriel Tarde;
- „sprawność” – naśladujemy kogoś dlatego, że chcemy uzyskać pewien efekt, w uzyskaniu którego osoba ta okazała się sprawna;
- atrakcyjność – naśladujemy osoby, które są dla nas w pewien sposób atrakcyjne, posiadają prestiż, władzę, kompetencje, inteligencję, lubimy je, zazdrościmy, podziwiamy;
- nagroda – gdy zachowania naśladowcze są nagradzane, obserwujemy tendencję do dalszego naśladowania (przykład: wychowanie); Miller i Dollard przeprowadzili badanie na dzieciach, które pokazało, że naśladownictwa można się nauczyć i oduczyć. W wyniku tego badania wyodrębnili 4 grupy osób naśladowanych: starsi byli naśladowani przez młodszych, wyżsi w pozycji socjalnej przez niższych, przerastających inteligencją przez mniej inteligentnych, sprawniejsi technicznie przez mniej inteligentnych, sprawniejsi technicznie przez mniej sprawnych;
- bliskość – dystans społeczny między osobą naśladowaną a naśladującą nie może być zbyt wielki.
Obecnie naśladownictwo często jest zastępowane terminem identyfikacja. Dziewczynka, która przewija bobaska, identyfikuje się z matką. Ale nie powiemy, że dziecko uczy się mówić przez identyfikację.
Rola społeczna naśladownictwa jest olbrzymia. Jest ono zarówno czynnikiem zmiany i postępu, jak i czynnik zachowawczy, czynnik zarówno cementujący społeczeństwo, jak i czynnik dezintegracji.
Ze względu na ludzką tendencję do naśladowania tych, którzy objawiają jakąś wyższość, a zwłaszcza wyższość w hierarchii społecznej, pewna grupa ludzi odgrywa szczególną rolę w procesie szerzenia się pewnych wzorów i zmian. „Główną rolą arystokracji (…) jest jej charakter inicjujący”. Brakiem stratyfikacji społecznej tłumaczono zacofanie różnych krajów. W Rosji carskiej naśladowaniu arystokracji stawał na przeszkodzie brak klasy średniej, co łączył się z nadmiernym dystansem „dołów” w stosunku do „góry”, kultura „góry” bowiem, przez brak ogniwa pośredniczącego, nie spływa na „doły”.
Trzy twierdzenia McDouglla:
1) Naśladownictwo uprawiane jest przez „doły” społeczne w stosunku do „góry”.
2) Nie zachodzi ono tam, gdzie dystans jest zbyt wielki.
3) Klasy uprzywilejowane łatwo chwytają nowości, skoro mają być czynnikiem zmiany. (ale z drugiej strony obowiązuje opinia, że arystokracja bywa zwykle zachowawcza).
Rozdział 2 „Ethos rycerski w Grecji starożytnej”
Ideał powstał na podstawie opisu cech bohaterów „Iliady” i „Odysei” Homera.
Wychowanie jest przekazywaniem kultury = urabianiem całej osobowości człowieka według określonego wzoru. Ten wzór jest kreowany przez szlachtę.
Główne cechy wzorca Homerowego:
· Pochodzenie (przodkowie, szlachectwo we krwi);
· Szlachetność – nabywana jedynie dzięki pochodzeniu;
· Uroda – harmonijne ciała (mężczyzna – rosły, potężne bary);
· Dobra sprawność fizyczna;
· Piękna mowa i ogłada towarzyska (dyskrecja);
· Odwaga (tchórzostwo – największa obelga)
· Dbałość o cześć, pragnienie sławy i wyróżnienia („Cały porządek społeczny szlachty Homerowej opiera się na wzajemnym okazywaniu sobie czci”);
· Wrażliwość na ośmieszenie (samoponiżanie – największa ofiara jaką można sobie wyobrazić);
· Szczodrość (obdarzanie gości darami);
· Praca fizyczna hańbi, jedyne zajęcia, które przystoją: sprawowanie rządów, ceremonii religijnych, wojowanie i sport oraz administrowanie własnością rolna;
· Wyprawy łupieskie nie są potępiane – sposób na wzbogacenie się;
· Kult współzawodnictwa (u kobiet współpracy);
· Pojedynek – niezwykle ważny, odbywa się wg ściśle ustalonych reguł albo wychwalanie zasług przeciwnika (podniesienie swoich zasług na wypadek zwycięstwa) albo obrzucanie go obelgami (zastraszenie), otwarta walka jest dużo bardziej ceniona;
· Brak motywacji: za ojczyznę, wojna jest kierowana prywatną potrzebą zemsty;
· Reguły walki: oszczędź tego, kto się korzy i prosi o litość, szanuj posła, przestrzegaj rozejmu, zezwalaj na pogrzeb poległych i powstrzymaj się od przechwałek nad trupem;
· Życie gdy nie ma wojny: „Zawsze jest u nas biesiada i luba kitara, są pląsy i świeże szaty do zmiany i ciepłe kąpiele i łożnice”;
· Próżnowanie stanowi o pozycji pana, „konsumpcja na pokaz”, nie obejmuje ona kobiet, one pracują, przędą, kierują sztabem służby;
· Życie rodzinne – musi być harmonia, mąż i żona powinni być jednej myśli; ale mężczyznom przystoi mieć wiele kochanek, kobiety natomiast obowiązuje czystość przed ślubem i wierność po ślubie;
· Rodziny mają nieliczne potomstwo legalne;
· Starość respektowana, wiąże się z autorytetem;
· Cel walki: żądza pomsty, łupu, prestiż;
· Ścisła ingerencja bogów, niektórzy cieszą się łaską (otrzymują waleczność), a innych nie (pozbawiają odwagi);
· Możni mogą najwięcej poświęcać zabiegom wychowawczym, dlatego że młodzież z tej sfery nie musi być wcześnie wciągana w troski gospodarcze i konieczność zarabiania na życie;
· Wychowanie za pomocą pochwały i zawstydzenia;
· Człowiek mierzy swoją cnotę uznaniem jakim się cieszy, głos indywidualnego sumienia nie istnieje;
· Pochwała pederastii – doskonała miłość do chłopca;
· Męska cywilizacja, ekskluzywna;
· Wielkoduszność – ktoś kto nie skorzystał ze swojej przewagi nad kimś, puścił wolno wroga;
· Ideał człowieka „słusznie dumnego” (Arystoteles): szczodry, prawdomówny, otwarty, otwarcie kocha otwarcie nienawidzi, nie chwali, nie gani, nie skarży się ani nie prosi, dzielnie stawia czoła niebezpieczeństwom, pochodzi ze szlachetnego rodu.
Inny jest obraz u Hezjoda:
· Cnota nie jest związana z pochodzeniem;
· Cnotę zdobywa się osobistym wysiłkiem;
· Uroda nie jest istotna;
· Ład, oszczędność, samowystarczalność;
· Praca gospodarcza
· Dbanie o dobre relacje z sąsiadem;
· Ideał żony: rządna i pracowita;
· „hańbą jest żyć w bezczynności”;
Ø dyrektywy mieszczańskie (nie jak u Homera szlacheckie)
Ezop:
· zdrowy, chłopski rozum,
· poddawanie się bywa korzystniejsze niż opieranie;
· ze słabszym nie należy sobie psuć stosunków, bo nigdy nie wiadomo kiedy ten może się przydać;
· stan skromny zasługuję na pochwałę;
· lepiej skromnie, ale bezpiecznie;
· w przyjaźni ceniona jest przede wszystkim pomoc;
· trzymajmy się z tymi, z którymi wiążą nas nasze interesy;
· ostrożność, nieufność,
· praca – skarb;
· nie dba o urodę, ozdoby zewnętrzne;
Ø wzór człowieka zajmującego pozycję między możnymi a najbiedniejszymi.
Rozdział 3 „Wojownik spartański”
Państwo spartańskie miało charakter wybitnie arystokratyczny.
Układ społeczny:
- heloci – ludność podbita, uprawiali ziemię podzieloną między Spartan, pozbawieni wszelkich praw, narażeni na bezkarne indywidualne zabójstwa i pogromy;
- pejorkowie – pozbawieni praw politycznych, trudnili się handlem i rzemiosłem.
- Spartanie - jedyni pełnoprawni mieszkańcy.
„Spartanie to by...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plpies-bambi.htw.pl
