aaaaCzęsto usiłujemy ukryć nasze uczucia przed tymi, którzy powinni je poznać.aaaa [ Pobierz całość w formacie PDF ]
MAREK TULLIUSZ CYCERON
LISTY
1.
(Att. I 8)
Cycero do Attyka
Rzym, połowa lutego r. 67
1. U ciebie wszystko dzieje się po naszej myśli
1
.
Matkę
twą i siostrę otaczam wraz z bratem Kwintusem serdeczną
opieką. Rozmawiałem z Akutyliuszem
2
. Twierdzi on, że
nie otrzymał od swego pełnomocnika żadnej wiadomości,
i dziwi się, że spór ten miał powstać jakoby na skutek
odmowy tamtego, aby udzielić gwarancji, iż już o nic wię-
cej nie będzie się u ciebie upominał. Twoje postanowienie
w sprawie Tadiusza, o czym mi doniosłeś, sprawiło mu
3
,
jak widziałem, ogromną przyjemność. Ów nasz przyjaciel
4
,
1
Cycero ma na myśli stosunki w rodzinie Attyka, połą-
czonej zresztą z jego własną bliskim pokrewieństwem na sku-
tek małżeństwa siostry Attyka, Pomponii, z bratem Cycerona,
Kwintusem. Małżeństwo to, zawarte krótko przed napisaniem
tego listu (skojarzone podobno przez samego Marka), od po-
czątku nie było szczęśliwe. Tym pilniej donosi Cycero Atty-
kowi o wszystkim, co świadczyć mogło o pomyślniejszym ukła-
daniu się stosunków między młodymi małżonkami (por. list
następny).
2
— jakiś finansista pozostający w stosunkach pienięż-
nych z Attykiem. Już jakieś dwa miesiące wcześniej załatwiał
z nim Cycero pewne sprawy z polecenia swego przyjaciela.
3
— mianowicie Tadiuszowi; jest to osobistość mało znana,
mająca również, jak się zdaje, wspólne z Attykiem interesy.
4
Idzie o niejakiego Lucjusza Lukcejusza (Lucius Lucceius);
miał on do Attyka pretensje, których źródła Cycero sam nie
umiał dociec; jest o nich mowa parokrotnie w listach z tego
czasu. Później ów Lukcejusz zajmował się twórczością histo-
ryczną, napisał historię wojen domowych z początku I w.
człowiek, dalibóg, zacny i wielce mi życzliwy, jest na
ciebie srodze zagniewany. Jeślibym wiedział, w jakim
stopniu to cię obchodzi, lepiej mógłbym się zorientować,
co mam czynić.
2. Lucjuszowi Cyncjuszowi
5
zapłaciłem już 20400
sesterców za posągi megaryjskie, jakeś mi pisał. Już teraz
ogromnie się cieszę na myśl o twoich hermach
6
z pentelic-
kiego marmuru ze spiżowymi głowami, o których mi dono-
siłeś. Toteż chciałbym, żebyś mi jak najprędzej i jak naj-
więcej przysłał zarówno herm, jak posągów, i w ogóle
wszystkiego, co uznasz za odpowiednie do tego miejsca, do
moich upodobań i do twego wykwintnego smaku —
a zwłaszcza co się będzie nadawało do gimnazjum i por-
tyku
7
. Tak bowiem jestem rozmiłowany w tego rodzaju
p. n. e., a Cycero próbował go w r. 56 nakłonić, aby skreślił
dzieje jego konsulatu (por. list 53).
5
— był to prokurent Attyka w Rzymie. Cycero donosi, że
wpłacił mu pieniądze za posągi, które Attyk nabył dla niego
w Grecji. W tych latach mianowicie, korzystając z pomyśl-
nego stanu swoich finansów, Cycero zajmował się rozbudową
i upiększeniem will w swoich wiejskich posiadłościach (a miał
ich kilka), przede wszystkim willi w Tuskulum (Tusculum) nie
opodal Rzymu, którą w listach nazywa „Tuskulanum". W związ-
ku z tym w jego ówczesnej korespondencji słyszymy ciągle
o zakupach dzieł sztuki (zwłaszcza posągów i płaskorzeźb),
o ich transporcie, o wrażeniach Cycerona po ich odbiorze itd.
Głównym źródłem zakupów tego rodzaju była oczywiście Gre-
cja, więc Cycero chętnie korzystał z obecności w Atenach swego
przyjaciela, na którego handlowej i artystycznej znajomości
rzeczy
polegał w zupełności, aby za jego pośrednictwem zała-
twiać swoje interesy z tej dziedziny.
6
hermy
były to popiersia umieszczone na wysokim postu-
mencie; w tym wypadku popiersia były brązowe, a postumenty
z marmuru pentelickiego (z kamieniołomów w Pentelikonie),
który uchodził za szczególnie szlachetny.
7
gimnazjum
jest miejscem ćwiczeń gimnastycznych. Zwy-
kle gimnazja takie były publiczne, ale ludzie bogaci urządzali
rzeczach, że ty powinieneś mi pomagać — niech inni bodaj
mnie ganią. Jeżeli nie będzie statku Lentulusa, załaduj na
jaki ci się podoba.
3. Tullia, moja najmilsza córeczka
8
, domaga się od cie-
bie podarku i żąda, abym był w tej sprawie poręczycielem.
Ja jednak gotów jestem raczej wyprzeć się długu, niż za
ciebie zapłacić.
2.
(Att. I 10)
Cycero do Attyka
Tuskulanum, między kwietniem
a lipcem r. 67
1. Kiedy byłem w Tuskulanum
1
(to za twoje: „kiedy
byłem w Keramejku"
2
) — kiedy więc tam byłem, niewol-
sobie własne w swych domach;
portyk
jest to kolumnada na-
kryta dachem (dla cienia), otaczająca zwykle jakiś plac lub
boisko sportowe; było to ulubione miejsce wypoczynku i roz-
mowy dla starożytnych.
8
Tullia,
jedyne wówczas dziecko Cycerona i pierwszej jego
żony Terencji (syn Marek urodził się dopiero później, por.
list 5), liczyła, kiedy ten list był pisany, zapewne niewiele po-
nad 10 lat
1
Tuskulanum —
ulubione miejsce pobytu Cycerona, jego
wiejska posiadłość i willa pod miejscowością Tuskulum (nieco
ponad 20 km na południowy wschód od Rzymu, willa sama
znajdować się miała w sąsiedztwie dzisiejszej miejscowości
Grottaferrata na wzgórzu zwanym dziś delie Ginestre). Posia-
dłość ę nabył Cycero zupełnie niedawno, może w r. 68.
Jego późniejsze dialogi filozoficzne pt.
Rozprawy tuskulańskie
i O
wróżbiarstwie
rozgrywają się właśnie w tej tuskulańskiej
willi.
2
Keramejkos,
północno-zachodnia dzielnica Aten. Cytowa-
nych przez Cycerona słów, będących najprawdopodobniej jakąś
reminiscencją z literatury greckiej, użył Attyk w swoim liście,
na który Cycero mu odpowiada.
2. (ATT. I 10)
nik wysłany z Rzymu przez twoją siostrę
3
oddał mi twój
list i oznajmił, że tego samego dnia po południu ma ona
kogoś do ciebie wyprawić
z braku czasu piszę tak krótko.
2. Przede wszystkim obiecuję ci ułagodzić naszego przy-
jaciela
5
, lub może nawet całkowicie odzyskać dla ciebie
jego przyjaźń. Już przedtem sam z siebie to robiłem, teraz
zaś tym bardziej będę się o to starał i tym energicz-
niej u niego zabiegał, że z listu twego widzę, jak bardzo
tego pragniesz. Chcę, abyś zdał sobie sprawę, że jest on
dotknięty do głębi; ponieważ jednak nie widzę żadnej po-
ważnej po temu przyczyny, ufam głęboko, że będzie wier-
ny swym obowiązkom i ulegnie memu wpływowi.
3. Moje posągi i Hermerakle
6
załaduj, proszę, zgodnie
z tym, co piszesz, jak ci będzie najdogodniej; a także, jeśli
znajdziesz coś
stosownego
dla dobrze znanego ci miejsca
7
,
przede wszystkim zaś, co uznasz za odpowiednie dla pa-
3
Por. list 1. przyp. 1.
4
Listy wysyłano w starożytności (jeśli idzie o osoby pry-
watne) przez okazje albo przez umyślnych posłańców. Cycero
dowiedziawszy się, że posłaniec taki ma się udać do Attyka
od jego siostry, korzysta ze sposobności, aby załączyć swój list.
5
Mowa o Lukcejuszu, por. list 1, przyp. 4.
6
Hermerakle
są to hermy (por. list l, przyp. 6) z podwój-
nym popiersiem, z jednej strony przedstawiającym Hermesa,
a z drugiej Heraklesa.
7
Mowa o tej części willi tuskulańskiej Cycerona, którą lu-
bił on nazywać „swoją Akademią" (por. list 3, przyp. 7): było to
boisko do ćwiczeń gimnastycznych z przynależnymi do niego
budynkami jak łazienki itp., a nadto z obszernym portykiem,
przeznaczonym w większej jeszcze mierze niż do ćwiczeń gim-
nastycznych, do rozmów i do odpoczynku. Za wzór w jego
urządzeniu służyły Cyceronowi gimnazja ateńskie, które, jak
Akademia i Liceum, stały się siedzibą słynnych szkół filozo-
ficznych.
4
. Odpisuję ci więc na list, ale
[ Pobierz całość w formacie PDF ]