aaaaCzęsto usiłujemy ukryć nasze uczucia przed tymi, którzy powinni je poznać.aaaa [ Pobierz całość w formacie PDF ]
Larry McMurtry
Czułe słówka
Tłumaczyła Jolanta Mach
Pisała K. Pabian
Korekty dokonały U. Maksimowicz i I. Stankiewicz
Przedruk z Wydawnictwa Wojciecha Pogonowskiego,
Warszawa 1993
Tyś jest zwierciadłem matki, jej się w tobie marzy
prześliczny kwiecień własnej młodości i cnoty.
Ty kiedyś tak zobaczysz na dziecinnej twarzy,
przez szyby lat i zmarszczek, własny wiek swój złoty.
Shakespeare, Sonet III
Przeł. Marian Hemar
Księga I
Matka Emmy
1962
Rozdział I
1
- Tylko od kobiety zależy, czy małżeństwo będzie udane - powiedziała pani Greenway.
- Nieprawda - zaprzeczyła Emma nie podnosząc wzroku. Siedziała na podłodze w saloniku
sortując ogromny stos upranej bielizny.
- Ależ tak, z pewnością - upierała się pani Greenway.
Zacisnęła wargi i zmarszczyła brwi. Emma znów zaczynała kłótnię, jak zwykle buntowała
się przeciw normom, a ona, Aurora Greenway, zawsze starała się reagować na bunt surowo,
przynajmniej w pierwszej chwili.
Wiedziała, że surowość nie jest jej cechą - w każdym razie nie była surowa z natury, nie
lubiła również udawać, chyba że wymagał tego obowiązek. Obie, Aurora i Emma, dziwiły się
czasem, że są matką i córką.
Fakt pozostawał jednak faktem i
Aurora jako matka poczytywała sobie za obowiązek czuwać nad zachowaniem córki.
Aurora miała twarz dość pulchną i dzięki nieustannym wysiłkom - pogodną. Przeżyła 49
lat, które jej zdaniem były jednym pasmem przykrości i rozczarowań, lecz mimo to
ukazywała ludziom twarz osoby zadowolonej. Mięśnie niezbędne do wyrażania surowości
zaprzęgała do pracy tak rzadko, że stawiały pewien opór, ale w nagłych wypadkach potrafiła
zmusić je do posłuszeństwa.
Miała wysokie czoło, wydatne kości policzkowe, a jej błękitne oczy patrzyły na świat
marzycielsko i sennie - tępo, jak czasem myślała Emma - jednakże w razie potrzeby
rozbłyskiwały gniewem.
Dziś Aurora uznała, że wystarczy lekkie zmarszczenie brwi.
- W całym tym stosie nie ma chyba ani jednej porządnej koszuli - rzuciła właściwym sobie,
odrobinę aroganckim, wzgardliwym tonem.
- Racja, nie ma - przytaknęła
Emma. - Same łachy. Okrywają jednak naszą nagość.
- Wolałabym, żebyś nie mówiła przy mnie o nagości, akurat ten temat wcale mnie nie
interesuje - powiedziała Aurora. Zmęczyło ją już marszczenie brwi i zaciskanie ust, odprężyła
się więc w poczuciu dobrze spełnionego matczynego obowiązku. Niestety córka była zbyt
uparta, żeby to zauważyć.
Nigdy niczego nie zauważała w porę, taka już była.
- Dlaczego mam nie mówić o nagości? - spytała.
Matka zanurzyła dwa palce w szklance z resztką mrożonej herbaty, wyciągnęła kostkę lodu
i zaczęła ją ssać, obserwując jednocześnie córkę. Wzbudzanie w Emmie poczucia winy nie
przYchodziło łatwo, ale było jedynym zadaniem, które pozostało Aurorze jako matce, dlatego
oddawała mu się z przyjemnością.
- Masz dar pięknego słowa, moje dziecko - powiedziała, kiedy kostka lodu się rozpuściła. -
Osobiście jestem o tym święcie przekonana. I szkoda marnować taki piękny dar na gadanie o
nagich ciałach. Poza tym, jak wiesz, przed trzema laty owdowiałam i nie życzę sobie, żeby mi
przypominano o pewnych rzeczach.
- To śmieszne - rzekła Emma.
Matka spokojnie sięgnęła po drugą kostkę lodu. "Oklapła" - jak by się wyraziła - i leżała
wygodnie na staromodnej niebieskiej kanapce Emmy. Ubrana w luźną i powłóczystą,
elegancką różową suknię, którą sprawiła sobie z okazji niedawnej podróży do Włoch,
wyglądała jak zwykle uroczo. Omdlewająca i szczęśliwa drobnomieszczanka - szczęśliwsza
niż ona lub ktokolwiek na świecie ma prawo być, pomyślała Emma.
- Naprawdę powinnaś zastosować dietę, kochanie - powiedziała Aurora. - Uparciuch z
ciebie. To dosyć irytujące.
- Dlaczego? - zapytała Emma, grzebiąc w stosie bielizny. Jak zwykle brakowało kilku
skarpetek.
- Dosyć irytujące - powtórzyła
Aurora na wypadek, gdyby córka nie dosłyszała. Wypowiedziała swoje "dosyć" z
bostońskim akcentem i wcale nie miała ochoty, żeby ten wielkopański ton przebrzmiał bez
echa. Emma, która przywiązywała wielką wagę do ścisłości wypowiedzi - co było męczące i
mało kobiece, zresztą Emma nie tylko pod tym względem różniła się od damy - otóż Emma
uściśliłaby, że był to akcent z New Haven; ale kalambury tego rodzaju nie wywierały
wrażenia na Aurorze.
Odwołała się do Bostonu, żeby olśnić i spiorunować córkę.
Gdyby mieszkały w Bostonie, albo choćby w New Haven, gdziekolwiek, gdzie życie nie
jest wegetacją, o tak, tam efekt byłby większy. Ale obie, matka i córka, siedziały w dusznej,
gorącej klitce - saloniku Emmy w mieście Houston w stanie Teksas, gdzie świetność Bostonu
nie znaczyła nic. Emma dalej w roztargnieniu liczyła skarpetki.
- Za bardzo sobie pobłażasz - ciągnęła Aurora. - Zupełnie o siebie nie dbasz. Dlaczego nie
zastosujesz diety?
- Lżej mi na duszy, kiedy sobie podjem - odparła Emma. - A dlaczego ty wciąż kupujesz
ubrania? Nie znam drugiej osoby, która tak jak ty miałaby po siedemdziesiąt pięć sztuk
wszystkiego.
- Kobiety z naszej rodziny zawsze lubiły i potrafiły się ubierać - stwierdziła Aurora. - Poza
tobą naturalnie. A ja nie jestem szwaczką. Nie zamierzam brać się do igły.
- Wiem, że nie jesteś - zgodziła się Emma. Była w dżinsach i mężowskiej koszulce z
krótkimi rękawami.
- To, co masz na sobie, jest tak okropne, że po prostu brak mi słów - nie ustępowała
Aurora.
- Za grosz gustu… Jak jakiś wycieruch, a nie jak moja córka.
Oczywiście, że kupuję suknie.
Ubierać się elegancko to obowiązek, a nie strata czasu.
Mówiąc to, zadarła podbródek.
Gdy usprawiedliwiała się przed córką, lubiła przybierać majestatyczne pozy. Emma
pozostawała na ogół niewzruszona jak głaz. Również w tej chwili wyraz jej twarzy zdradzał
przekorę.
- Siedemdziesiąt pięć sukien w dobrym guście to przesadna rozrzutność - oświadczyła. -
Pomijając fakt, czy rzeczywiście są w dobrym guście. ~a propos, co z twoimi
dolegliwościami kobiecymi?
- Przestań! Ani słowa o tym! -
Aurora z oburzenia niemal podskoczyła, aż jęknęły sprężyny w starej kanapce. Ucieleśniała
nie tylko świetność Bostonu, ucieleśniała moralność.
- W porządku, nie musisz zaraz łamać kanapy - powiedziała Emma.
- Dobry Boże, mówiłaś, że wybierasz się do doktora, więc po prostu spytałam.
- Niepotrzebnie - skarciła córkę Aurora, naprawdę zdenerwowana. Jej dolna warga drżała.
Nie była kobietą pruderyjną, ale ostatnio każda wzmianka o seksie wytrącała ją z równowagi.
Uprzytamniała jej, że nie miała udanego życia, a świadomość tego nie była miła. - Śmieszne
jest to twoje przewrażliwienie - zrewanżowała się Emma. - Czy mamy korespondować na ten
temat?
- Skoro już zapytałaś, to wiedz, że jestem zupełnie zdrowa - rzekła z naciskiem Aurora i
odstawiła szklankę. - Najzupełniej zdrowa. Ale napiłabym się jeszcze mrożonej herbaty.
Emma westchnęła, wzięła szklankę, wstała i wyszła z pokoju. Aurora znowu się położyła.
Czuła, że ogarnia ją przygnębienie. Miała swoje dobre i złe dni, teraz wyraźnie nadchodził zły
dzień. Emma w najmniejszym stopniu nie spełniła jej oczekiwań. Dlaczego dzieci nie potrafią
zdobyć się na to, żeby pomyśleć o rodzicach? Była gotowa zapłakać nad swoim losem, ale
córka - ta córka, która z zasady robiła jej na przekór - wróciła właśnie z herbatą. Ozdobiła
szklankę listkiem mięty i - może w akcie skruchy - przyniosła mały talerzyk sasafrasowych
cukierków; jednych z tych, które jej matka najbardziej lubiła.
- Jak ładnie! - pochwaliła
Aurora biorąc cukierek.
Emma uśmiechnęła się.
Zauważyła, że matka zaczyna popadać w niedobry nastrój - smutek samotnej wdowy,
niedocenianej matki. W takiej sytuacji cukierek był znakomitym lekarstwem. Przed
tygodniem Emma wydała dolara i sześćdziesiąt osiem centów na różne słodycze, których
część schowała, a część już zjadła. Flap - jej mąż - patrzyłby krzywym okiem na taką
rozrzutność. Miał surowe poglądy, jego zdaniem cukierki niszczyły zęby i niewątpliwie wolał
wyrzucać pieniądze na własne przyjemności, czyli piwo i tanie powieścidła. Emma mawiała
"Do diabła z zębami!" i lubiła mieć pod ręką cukierek - na otarcie łez, swoich lub matki.
Przezwyciężywszy chwilę słabości, Aurora pogrążyła się z powrotem w błogim lenistwie i
rozglądała się po pokoju w nadziei, że znów dostrzeże coś do skrytykowania.
- Wspomniałam o doktorze - podjęła Emma sadowiąc się na podłodze - bo sama wczoraj
byłam u niego. Może się ucieszysz…
- Przekonał cię chyba, że powinnaś stosować dietę - przerwała Aurora. - Nikomu nie wolno
lekceważyć rad lekarza, każdy rozsądny człowiek ci to powie. Doktor Ratchford ma
długoletnią praktykę i zauważyłam, że, z wyjątkiem mojej osoby, wszystkim pacjentom
udziela doskonałych rad. Im szybciej zaczniesz stosować dietę, tym bardziej będziesz
zadowolona.
- Dlaczego zawsze robisz z siebie wyjątek? - zapytała Emma.
- Dlatego, że sama znam siebie najlepiej - poważnie odpowiedziała Aurora. - Żaden lekarz
tak mnie nie zna, nie pozwoliłabym na to.
- Może ci się tylko tak wydaje - szepnęła Emma. Widok bielizny doprowadzał ją do
rozpaczy. Flap nie miał ani jednej porządnej koszuli.
- Nie sądzę - zaprzeczyła
Aurora. - Nie ulegam złudzeniom.
Nigdy na przykład nie próbuję się oszukiwać, że dobrze wyszłaś za mąż.
- Och, przestań - nastroszyła się Emma. - Wyszłam za mąż dobrze. Tak czy owak sama
przed chwilą powiedziałaś, że tylko od kobiety zależy, czy małżeństwo będzie udane. To
twoje własne słowa. Może mi się poszczęści.
Aurora zmieszała się. - Przez ciebie zgubiłam wątek - odezwała się po chwili. - Myśl mi
uciekła.
- Pewnie złota! - zachichotała
Emma.
Aurora sięgnęła po następny cukierek. Nie podniosła rękawicy. Nie zawsze potrafiła
okazać surowość, ale co do powściągliwości i chłodu - pod tym względem była mistrzynią.
Samo życie nauczyło ją takiej postawy. Jeśli zdarzyło się podczas któregoś z licznych
spotkań towarzyskich, że urażono jej wrażliwość, unosiła brwi i mroziła rozmówcę
spojrzeniem.
Mały odwet, konieczny jej zdaniem. Czasami myślała, że jeśli ktoś ją zapamięta, to właśnie
za te lodowate spojrzenia.
- Nieraz chwalono mnie, że wyrażam się jasno - powiedziała.
- Ale nie dajesz mi dojść do słowa. Nie chcesz usłyszeć dobrej nowiny?
- Chcę, oczywiście. Tylko że już się domyśliłam. Zdecydowałaś się przejść na dietę, tak?
To naprawdę dobra nowina.
- Cholera! - zaklęła Emma. -
Nie poszłam do doktora
Ratchforda w sprawie diety.
Wcale nie chcę się odchudzać.
Poszłam dowiedzieć się, czy jestem w ciąży, i wygląda na to, że jestem. Od godziny usiłuję
ci to powiedzieć.
- Co?! - zachłysnęła się
Aurora patrząc na Emmę. Piła akurat herbatę i nie zdążyła jej przełknąć. Uśmiechnięta
córka wymówiła słowo "ciąża". - Emma! - krzyknęła, kiedy już przestała się krztusić. Życie
znów wymierzało cios i to w chwili, gdy zaczęło się układać. Aurora zerwała się jak ukłuta
szpilką, ale opadła ciężko z powrotem, tłukąc spodek. Szklanka sturlała się i jak dziecinny
bąk wirowała po nie pokrytej dywanem podłodze.
- Nie jesteś! - szlochała
Aurora.
- Sądzę, że jestem - powiedziała Emma. - Co ci się stało?
- O Boże! - jęknęła Aurora uciskając obiema rękami żołądek.
- Co się stało, mamuś? - dopytywała się Emma, gdyż matka rzeczywiście sprawiała
wrażenie chorej.
- Nic, nic, chyba zakrztusiłam się herbatą - wyjaśniła Aurora.
Krew uderzyła jej do głowy, z trudem łapała powietrze.
- To cudowna nowina, kochanie - powiedziała wreszcie. Czuła się okropnie. Był to szok,
niesprawiedliwość, na którą nie zasłużyła. W głowie Aurory narastał zamęt. Zawsze walczyła
o jakiś ład, a jednak na każdym kroku spotykała ją niesprawiedliwość.
- O Boże - westchnęła i gwałtownym ruchem wróciła do pozycji siedzącej. Włosy,
zazwyczaj mniej lub bardziej starannie zebrane w węzeł, rozsypały się, rozpięła kołnierzyk,
żeby swobodniej oddychać.
- Uspokój się, mamo, po prostu jestem w ciąży! - krzyknęła Emma, wściekła, że matka nie
panuje nad nerwami mimo tylu sasafrasowych cukierków.
- W ciąży! Po prostu! - zaskoczenie Aurory przerodziło się nagle w furię. - Ty, ty…
bezmyślna…
Ale język odmówił jej posłuszeństwa i ku irytacji Emmy zaczęła grzbietem dłoni uderzać
się w czoło. Aurora wychowała się w epoce teatrów amatorskich i zgromadziła spory zapas
[ Pobierz całość w formacie PDF ]