aaaaCzęsto usiłujemy ukryć nasze uczucia przed tymi, którzy powinni je poznać.aaaa [ Pobierz całość w formacie PDF ]
Bronisław MalinowskiARGONAUCI ZACHODNIEGO PACYFIKURozdział drugi: „Tubylcy z Wysp Trobrianda”1. Wygląd fizyczny wyspy i tubylców.„Mętne, zielonkawe morze, którego monotonię przerywa kilka piaszczystych ławic”.Laguna wysp Trobrianda z największą wyspą Boyowa. O tyle ważny, że w tej scenerii rozegrało się kilka mitycznych wydarzeń związanych z pierwotną KulaWielka różnorodność wyglądu fizycznego tubylców:* Mężczyźni i kobiety wysokiego wzrostu, o pięknej postawie i delikatnych rysach, z inteligentnym wyrazem twarzy.* Ale tez są tacy z szerokimi, grubymi wargami, o dość prostackim wyglądzie.Przyozdabiają się naramiennikami i pasami ze skorupy żółwia i krążków muszli spodylusa, a także kwiatami i ziołami.Swobodny sposób bycia. Żartobliwa poufałość. Gdy pojawia się interesujący przybysz, połowa wioski otacza go kołem i bez skrępowania wymienia uwagi, bynajmniej nie komplementy.2. Główne cechy społeczeństwa* Występowanie rangi i zróżnicowania społecznego.. Ci ładni traktowani są ze szczególnym szacunkiem. Z największym szacunkiem wódz. W jego obecności nikt nie stoi, tylko kuca albo pochyla się ( Chyba, że siedzi, to wtedy nikt nie ośmieli się stać.)* Pozycja społ. Kobiet. Szokują swobodą i przyjazną postawą a wiele również urodą i urokiem osobistym i jak na kobiety melanezyjskie są niezwykle skąpo ubrane, znaczy chodzi o spódnicę.Czystość seksualna jest cnotą im nieznaną. W nieprawdopodobnie wczesnym wieku zostają wtajemniczeni w życie seksualne i wiele dziecinnych na pozór zabaw okazuje się nie tak niewinnych. Oto kilka ilustrujących zjawisko praktyk:* Katuyausi – dziewczęta grupą do innej wioski i tamtejsi chłopcy wybierają sobie jedną i później z nią tandantararara* Gościnność – w ramach gościnności zwyczaj zezwala na zaspokojenie ich potrzeb seksualnych* Podczas czuwania przy zwłokach – grupy z innych wiosek przychodzą, żeby wziąć udział w zawodzeniu. Od dziewcząt z tej grupy oczekuje się, żeby zaspokoiły pogrążonych w żałobie chłopców i to w taki sposób, jaki sprawiłby przykrość ich oficjalnym partnerom.* Prace ogrodowe przy pieleniu (co wykonują zespołowo kobiety) każdy obcy mężczyzna, który ośmieli się przejść przez ten okręg naraża się na to, że kobiety pobiegną za nim, zedrą z niego opaskę łonową i zmaltretują go orgiastyczne w sposób dla niego poniżającyAle ogólnie z wolnej miłości kształtują się bardziej trwałe związki.Małżeństwo wygląda tak, że nie ma jakiegoś specjalnego rytuału publicznego czy prywatnego. Kobieta po prostu przenosi się do domu męża. Z tym, ze najistotniejsze jest to, że to rodzina żony musi łożyć na gospodarstwo, a także musi świadczyć wiele usług na rzecz jej męża. Od żony oczekuje się wierności, ale nie jest to jakaś sztywna reguła. We wszystkich innych dziedzinach kobieta zachowuje duża niezależność, mąż musi dobrze ja traktować i otaczać względami,bo jak nie, to kobieta go opuszcza i wraca do swojej rodziny.I wtedy mąż jest ekonomicznie stratny, dlatego musi dokonać wszelkich starań, aby ją odzyskać, a ona może albo wrócić albo nie i znaleźć innego.Życie plemienne. Kobiety zajmują pozycję bardzo wysoką. Bezpośrednio nie biorą udziału, ale mają swoje metody i wywierają wpływ na wiele dziedzin życia plemiennego. To chyba wszędzie na świecie. A nad niektórymi mają wyłączność, jak np. niektóre prace ogrodowe, formy magii. Ponadto kobieta wysokiej rangi ma dodatkowe przywileje, mężczyzna z niższej rangi musi się zginać przed nią, chociażby był jej mężem.Trobriandczycy sa matrylinearni czyli zasada dziedziczenia jest związana z linią żeńską. Dziecko należy do klanu matki. Zarówno mienie jak i pozycja społeczna nie przechodzi z ojca na syna, ale z wuja czyli brata matki na siostrzeńca.3. Jak wygląda wioska?Na przykładzie wioski Omarakana. Zbudowana z geometryczną doskonałością. Pośrodku wioski znajduje się centralny plac, baku, który otacza pośrodku pierścień zabudowań, są to spichlerze na yam, na palach, ładne. Wygląd zależnie od właściciela – najokazalszy wodza. Baku jest miejscem publicznych ceremonii jak taniec, podział żywności, święta plemienne, wszystkie czynności, w których wioska występuje jako całość. Tańce odbywają się raz do roku w zw. Z uroczystościami zbiorów zwanych milamala, podczas których duchy zmarłych wracają z wyspy Tuma – świata cieni.Drugi pierścień stanowią domy mieszkalne, a miedzy pierścieniami biegnie główna wioskowa ulica – serce codziennego życia. Tu przyrządza jedzenie, je i plotkuje. Domy są ciemne i dusze. Drzwi jedyny otwór. Służą li i jedynie nocą i pora deszczową. Za domami bawią się dzieci w swoje niewinne zabawy, natomiast gaj służy celom fizjologicznym.Wioska jest ważną jednostka. Najpotężniejszy nawet wódz ma władze przede wszystkim nad wioska a potem dopiero nad okręgiem. Wioska wspólnie uprawia ogrody, odprawia ceremonie, walczy, handluje oraz żegluje jako jedna grupa w tej samej łodzi czy flocie.4. OgrodyCo roku ¼ całej powierzchni zajmują ogrody. W ogrodach uprawia się pędy yamu, taro i trzciny cukrowej. Ogród to niezmiernie ważny element krajobrazu wysp trobriandzkich i niezmiernie zaważa na budżecie i myślach tubylców. Większość wysiłków i ambicji pochłania ogród. Ich gorliwość przekracza potrzeby. Produkują 2x więcej niż są w stanie zjeść. Nie chodzi o samę efektywność, ale estetykę, dekorację, ceremonie magiczne.Kamkokola – wielkie skośne słupy. Ogród jest magiczny w pewnym sensie. Istnieje instytucja czarownika ogrodowego, który jest w wiosce najważniejszy zaraz po wodzu i specu od czarnej magii. Taki czarownik czuwa przez cały okres wegetacji, pilnuje, żeby pracowali wydajnie. Nakłada na plemię wiele dodatkowej pracy w związku z przestrzeganiem pozornie niepotrzebnych i krępujących tabu i przepisów.Koncepcja „ekonomicznego człowieka pierwotnego” – leniwe dziecko natury, które robi tyle, ile potrzeba, żeby nie umrzeć z głodu – złamana. Tubylcy biją się o miano tokwaybagula – „wydajny ogrodnik”. W takim ogrodzie to przede wszystkim chodzi o prestiż nie o zyski, bo większość owoców pracy krajowca przechodzi na rodzinę żony.Prezentacja zbiorów – chodzą i podziwiają. Niebezpiecznie było mieć okazalsze zbiory od wodza. Jeśli zbiory zapowiadają się obficie, to wódz zarządza tzw. zbiory kayasa i wtedy są konkursowe pokazy.Trobriandczyk pracuje nie tyle dla zysku, on działa pod wpływem złożonego splotu tradycji, zwyczajów, wierzeń i próżnostek. Chce po prostu okazać się dobrym ogrodnikiem i dobrym pracownikiem w ogóle.5. WódzPołączenie dwóch instytucji:* Przywództwa lokalnego – naczelnik wioski* Klanu totemowego czyli podziału społ. Na klasy czy kasty, z których każda ma swoją określoną rangę.W każdej społeczności „primus inter pares” – pierwszy w równej sobie grupie starszyzny wojskowej. Zakres władzy niezbyt duży. Naczelnik wioski nie jest z reguły niczym więcej jak mistrzem ceremonii plemiennych, a jak trzeba to rzecznikiem plemienia na zewnątrz.Pozycja automatycznie wzrasta, jeśli jest w wysokiego rangą klanu.Na wyspach są 4 klany totemowe, każdy podzielony na szereg podklanow, których członkowie wywodzą swe pochodzenie od wspólnej przodkini, która wyłoniła się z ziemi gdzieś w okolicach ich wioski. Przeważnie się wlania z jaskiń, grot czy sadzawek, nigdy z ziemi uprawnej.Najwyższy rangą podklan to Tabalu z klanu totemowego Malasi.Naczelny wódz to Kiriwina – To’uluwa w wiosce Omarakana. Naczelnik wioski, ale posiada znaczna władze nie tylko w wiosce. Mieszkańcy innych wiosek uważają się za jego poddanych i niektórych sprawach podporządkowują mu się (np. wojna albo jak trzeba roboli do pracy). Ale za wszystkie świadczone usługi wódz musi płacić. Nawet za składane dary. Bogactwo jest u Trobriandczyków zewnętrznym wyrazem i istotą władzy, a także środkiem jej sprawowania. Skąd je ma? Z każdej podległej wioski wybiera sobie żonę, której rodzina zgodnie ze zwyczajem, subsydiuje go. Dzięki poligamii ma zapewnione obfite jedzenie i wartościowe przedmioty, które wykorzystuje dla utrzymania swej pozycji. Ale wódz może nie tylko nagradzać, ale i karać. Z reguły za pomocą speców od czarnej magii, których ma na podorędziu (i którym za świadczone usługi płaci), a jak nie , to zawsze może skorzystać z usług siepaczy.Takiego wodza otacza się najwyższym szacunkiem, co nie oznacza, że nie ma tu miejsca na koleżeńskie i towarzyskie kontakty. Tez plotkuje i tańczy.Ogólnie organizacja społeczna jest pod pewnymi względami bardzo złożona i trudna do zdefiniowania.Wojny- każdy wódz mobilizował ok.12 wiosek, z tym że nie były specjalnie krwawe, bo zasadniczo miały charakter sportowy, ale bardzo poważne w skutkach. Dla mniej sprawnych oznaczała zniszczenie ich wiosek i wygnanie na rok lub dwa.Ostatecznie pojednanie i pomoc w odbudowie.6. Prowincje i podziały polityczne.Zasadnicze dla zrozumienia systemu Kula. Wódz = szeroka władza.Wyspa Boyowa dzieli się na pewne okręgi, gdzie wodzowie jako osoby o niskiej randze mają jedynie lokalny charakter. Wioska Omarakana leży w okręgu* Kiriwina. Do ciekawszych wiosek na tym obszarze można zaliczyć wioskę Bwoytalu, której mieszkańcy uważani są za najbardziej godnych pogardy pariasów, a jednocześnie wzbudzają powszechną obawę. Jej mieszkańcy należą do kilku podklanów, które zgodnie z tradycją wzięły początek od kraba, który się był wyłonił w pobliżu wioski i został pierwszym praktykującym czarną magię czarownikiem. Poza tym jedzą obwarowane tabu mięso dzikiej świni i ogólnie uważani są za nieczystych i muszą się schylać niżej niż reszta.* Kulumata – okręg 5 wiosek rybackich, niezorganizowane, nie maja naczelnego wodza* Luba – środek wyspy. Wysokiej rangi wódz. Rezyduje w Olivilevi* Wawela – bliski kontakt z Kitava i archipelagiem wysp Marshalla. ośrodek wiedzy astronomicznej i latających wiedźm, stąd regu...[ Pobierz całość w formacie PDF ]