aaaaCzęsto usiłujemy ukryć nasze uczucia przed tymi, którzy powinni je poznać.aaaa [ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->.pos {position:absolute; z-index: 0; left: 0px; top: 0px;}65Marek Makowiec*ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI WSPÓŁFINANSOWANYMIZ FUNDUSZY UNIJNYCH– DOŚWIADCZENIA PRAKTYCZNEStreszczenieW opracowaniu autor porusza zagadnienia dotyczące rangi i znaczenia projek-tów unijnych w przedsiębiorstwach. Dokonuje podziału projektów unijnychwedług różnych kryteriów, opisuje jakie konsekwencje niesie ze sobą uczestnic-two w tego typu przedsięwzięciach oraz cykl życia typowego projektu unijnego,charakteryzując precyzyjnie poszczególne etapy od działań przygotowawczych,poprzez realizację, aż do jego rozliczenia. W opracowaniu wskazano równieżuwagę na to, jakie działania powinien zrealizować potencjalny beneficjent po-mocy, z jakimi dokumentami powinien się zapoznać. W dalszej części omówio-no cechy dobrze opracowanych projektów, które predestynują ich autorów douzyskania dofinansowania na realizację założonych przedsięwzięć. W opraco-waniu opisano też listę najczęściej popełnianych błędów, które dyskwalifikująprojekty z możliwości uzyskania dofinansowania.Słowa kluczowe:Projekt, cykl życia projektu unijnego, dotacje, błędy przy realizacji projektów unijnych* Mgr, asystent, doktorant, Katedra Zachowań Organizacyjnych, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.66Marek MakowiecWstępW funkcjonowaniu przedsiębiorstwamożna zasadniczo wyróżnić działa-nia o charakterze rutynowym i pro-jektowym. Rutynowo realizowane sągłównie zadania związane z procesa-mi zarządzania przedsiębiorstwemi procesami wspomagającymi. Nato-miast przedsięwzięcia rozwojowe orazprocesy wytwórcze tworzące wartośćdodaną, przebiegają zwykle w formu-le projektowej. Projekty zarówno we-wnętrzne, jak też zewnętrzne (częstopodejmowane wraz z innymi podmio-tami) przyjmują oryginalne procedu-ry zarządzania, mają zwykle na celusprawne osiągnięcie założonego wcze-śniej celu. Zadania projektowe realizu-je z reguły specjalnie powołany zespółprojektowy, odpowiedzialny za sukcesprojektu, który może następnie przeło-żyć się na sukces organizacji.Szczególnego rodzaju projekta-mi są te, dzięki którym możliwe jestpozyskanie dotacji lub subwencji narozwój i inwestycje w przedsiębior-stwach. Tego typu projekty o budże-tach często przekraczających kilkaa nawet kilkaset milionów złotych sąz reguły realizowane przez specja-listów zewnętrznych, którzy jednakw specjalnie powołanych zespołachwspółpracują z pracownikami z danejorganizacji. W tym przypadku opróczcałego szeregu podstawowych działańwystępujących w tradycyjnych pro-jektach (np. motywowanie, koordy-nowanie prac zespołu projektowego,kontrola i weryfikacja odchyleń), nie-zbędne jest właściwe nadzorowanieszeregu działań projektowych takich,jak chociażby stała współpraca z insty-tucjami przydzielającymi fundusze,cykliczne sporządzanie dokumentacjisłużącej do rozliczenia poszczególnychetapów projektu, współpraca z za-rządem i kierownictwem organizacjioraz stały monitoring wydatkowa-nych zgodnie z założeniami kosztówzawartych w budżecie. Wiele działań,które pojawiają się w sytuacji realizo-wania projektów współfinansowanychz funduszy unijnych powoduje to, żeosoby zajmujące się ich wykonaniempowinny mieć specjalne przygotowa-nie, umiejętność aktywnej współpracyz różnymi działami w organizacji, aletakże zewnętrznymi interesariusza-mi, często działania pod presją czasuoraz równocześnie świadomość kon-sekwencji podejmowanych działań,szczególnie mając na uwadze fakt, żeotrzymanie środków z dotacji możli-we jest z reguły dopiero po zakończe-niu i rozliczeniu projektu.Jak zatem widać, przy realizacjiprojektów współfinansowanych ześrodków unijnych pojawia się wieledziałań, które są specyficzne i czę-sto indywidualne, zasadne jest zatemomówienie poszczególnych aspektówtowarzyszących realizacji tego typu ini-cjatyw, co może być przydatne nie tyl-ko dla zarządzających i realizującychjuż takie przedsięwzięcia, ale szcze-gólnie dla tych, którzy chcą pozyski-wać środki finansowe z takich fundu-szy w przyszłości. Kończący się okresprogramowania środków unijnych niezamyka przed polskimi przedsiębior-cami takich dróg pozyskania dofinan-sowania. W kolejnym nowym okresieprogramowania unijnych funduszy,zaplanowanym na latach 2014–2020Polska również otrzyma szansę na po-zyskanie z UE środków na rozwój i in-westycje w przedsiębiorstwach, więctym bardziej zasadne jest zajmowaniesię aspektami właściwego zarządza-nia projektami, dzięki którym możli-we jest pozyskanie zarezerwowanychw budżecie unijnym środków.Zarządzanie projektami współfinansowanymi funduszy unijnych– doświadczenia praktyczne67Projekty jako źródłosukcesu przedsiębiorstwaZastanawiając się nad etymologią po-jęcia „projekt” wskazać należy, że jużod zamierzchłych czasów, aż do dniadzisiejszego pojęcie to przewijało się,towarzysząc permanentnie ludzkiej ak-tywności. Historia realizacji projektówrozpoczęła się prawdopodobnie odpolowań na mamuty, a potem rozwija-ła się wraz z cywilizacją pozostawiającślady w postaci piramid, akweduktów,linii kolejowych i rakiet kosmicznych[M. Łada, A. Kozarkiewicz-Chle-bowska 2005, s. 7]. Obecnie każdegodnia realizowane są tysiące projek-tów informatycznych, budowlanych,badawczych,restrukturyzacyjnych,unijnych itp. Wprawdzie w większo-ści firm nadal podstawową rolę pełniądziałania rutynowe i powtarzalne, alejednak rola działań o charakterze nie-powtarzalnym, jednostkowym – czy-li właśnie projektów – nabiera corazistotniejszego znaczenia. Realizacjaprojektów stała się bardzo istotnymelementem działań każdej organizacji.Przez pojęcie projektu należy ro-zumieć pewne przedsięwzięcie, naktóre składa się zespół czynności,określonych przez datę rozpoczęcia,specyficzne cele i limity, ustalone od-powiedzialności realizatorów, budżet,harmonogram działań oraz terminzakończenia [B. Tarczydło 2009, s. 92].Analizując powyższe można stwier-dzić, że projekt to wielozadaniowe zle-cenie, dla którego określa się wymaga-nia dotyczące wydajności, kosztów,czasu i zakresu oraz które wykonujesię głównie jednorazowo.Zarządzanie projektem w odróż-nieniu od działań rutynowych cha-rakteryzuje się niepowtarzalnością,powinno mieć jasno sprecyzowany celi musi być realizowane w określonymterminie. Każdy projekt realizowanyprzez określone podmioty jest uloko-wany w konkretnym środowisku: oto-czeniu rynkowym i technologicznym,kontaktującym się z dalszym otocze-niem (tzw. światem zewnętrznym).Zarządzanie projektem jest pro-blemem złożonym, gdyż musi pogo-dzić wszystkich jego interesariuszy– zapewnić realizację celów projektu,oczekiwanych przez beneficjenta, jakteż zadowolić jego realizatorów [J. Bi-zon-Górecka 2010, s. 331].Projekty unijne –jako typ projektówzindywidualizowanychSpecyficznymi projektami są projektyunijne. Są to przedsięwzięcia realizo-wane w ramach programów operacyj-nych na podstawie decyzji lub umowyo dofinansowanie. Jest to jednocześnienajmniejsza dająca się wyodrębnić jed-nostka stanowiąca przedmiot pomocyFunduszy Europejskich. Można je po-dzielić według trzech głównych kryte-riów: rodzaju, pomocy publicznej orazdochodu [A. Lewandowska, M. Janas2009, s. 29].Rozpatrując podział wg rodzaju,wyróżnia się wówczasprojekty sys-temowe,a więc niedostępne dla więk-szości beneficjentów Funduszy Euro-pejskich, dla działań zawierającychprojekty systemowe nie organizuje siębowiem konkursów. Polegają one nadofinansowaniu przedsięwzięć reali-zowanych przez organy administracjipublicznej oraz jednostki organizacyj-ne sektora finansów publicznych. Ichcechą wspólną jest realizacja zadańpublicznych w sposób określony w in-nych przepisach. W ramach projektówsystemowych finansowane są zatemprace związane z przygotowaniemrozwiązań obejmujących całe dzie-68Marek Makowiecdziny gospodarki i życia społecznego,np. działalność badawczo-rozwojową,urzędy pracy. Poszczególne grupy za-wodowe lub pojedyncze osoby objętezakresem projektu mogą w nim uczest-niczyć i korzystać z jego efektów.W oparciu o kryterium rodzaju wy-różnia się teżprojekty indywidualne.Projekty indywidualne wyłaniane sąprzez Instytucje Zarządzające pro-gramami operacyjnymi. Zaliczają siędo nich przedsięwzięcia realizowaneprzez beneficjentów, które są szczegól-nie ważne z punktu widzenia danegoprogramu operacyjnego lub społecz-ności. Projekty indywidualne musządotyczyć przedsięwzięć o strategicz-nym znaczeniu dla realizacji danegoprogramu operacyjnego. Ich wdro-żenie jest niezwykle istotne z punk-tu widzenia osiągnięcia zakładanychwskaźników rozwoju społeczno-go-spodarczego kraju. Są one umieszcza-ne na specjalnej liście projektów.Analizując kryterium rodzajowewyróżnia się jeszczeprojekty konkur-sowe.Są one składane zawsze w od-powiedzi na konkurs ogłoszony dladanego działania. Plan naboru zawar-ty jest w harmonogramie dostępnymna stronach poszczególnych instytucji.Na konkurs projekty mogą składaćwszystkie podmioty, które kwalifikująsię do grupy tzw. potencjalnych bene-ficjentów i spełniają jednocześnie wa-runki określone w dokumentacji kon-kursowej. Wszystkie wnioski ocenianesą przez specjalne grono, specjalistóww obszarze merytorycznym oraz for-malnym, którzy tworzą Komisję (Ze-spół) Oceny Projektów.W oparciu o kryterium występo-wania pomocy publicznej wyróżniasięprojekty objęte i nieobjęte reguła-mi pomocy publicznej.Fundusze Europejskie są środka-mi publicznymi. Zgodnie z zapisamiart. 87 ust. 1 Traktatu o UtworzeniuWspólnot Europejskich (TWE), jeżelipomoc udzielana przez państwo możezakłócić konkurencję, podlega regu-łom pomocy publicznej.Obecnie przyjmuje się, że projektpodlega tym regułom, jeśli spełniawszystkie poniższe kryteria:• przekazanie środków następujena warunkach korzystniejszychniż warunki rynkowe, np. dopłatado oprocentowania kredytu, którasprawia, że jest on tańszy niż zwy-kły kredyt komercyjny,• dobór podmiotów, które otrzyma-ją wsparcie jest selektywny, np.preferowane są wyłącznie mikro-przedsiębiorstwa z obszarów wiej-skich,• przez udzielenie dotacji lub inne-go rodzaju pomocy następuje za-kłócenie konkurencji,• transfer środków wpływa na wy-mianę handlową pomiędzy kraja-mi członkowskimi Unii Europej-skiej.Pomoc publiczna nie jest przypi-sana do żadnego konkretnego typuprojektu, dlatego zawsze należy ba-dać, czy zawierane umowy lub zapi-sy projektu nie powodują spełnieniaopisanych przesłanek. Jeżeli składanyprojekt zalicza się do grupy projektówobjętych regułami pomocy publicz-nej, należy uwzględnić to we wnioskuoraz przy obliczaniu należnej dotacji.Kwestie z nią związane regulowanesą rozporządzeniami MinisterstwaRozwoju Regionalnego. Odwołania donich znajdują się w każdym ProgramieOperacyjnym oraz Regulaminie kon-kursu. Ustawą, która normuje krajoweprawo pomocowe, jest ustawa z dnia30 kwietnia 2004 r. o postępowaniuw sprawach dotyczących pomocy pu-Zarządzanie projektami współfinansowanymi funduszy unijnych– doświadczenia praktyczne69blicznej (Dz. U. z 2007 r. nr 59, poz.404, z późn. zm.). Ustawa ta stosujebezpośrednio zapis art. 91 Konstytucjii oparta jest w całości na prawie pomo-cowym stosowanym w Unii Europej-skiej.Analizując ostatnie kryterium po-działu projektów unijnych wyodręb-nia sięprojekty generujące i niegene-rujące dochodu.Jeżeli dofinansowanieudzielane jest na jakikolwiek projektobejmujący inwestycje w infrastruktu-rę, z której korzystanie jest odpłatne,lub też inwestycja przynosi zyski, np.z tytułu wynajmu budynków i po-mieszczeń, a wartość projektu prze-kracza 1 mln euro, to projekt taki jestprojektem generującym dochód (Roz-porządzenie Rady [WE] nr 1083/2006z dn. 11 lipca 2006 r.).Regułom dochodu podlegają jed-nak tylko projekty, dla których wiel-kość uzyskiwanych przychodów jestwyższa niż bieżące koszty utrzymania,czyli takie które generują dochód.Dla beneficjenta oznacza to, że na-leżną dotację powinien pomniejszyćo kwotę dochodów generowanychprzez projekt. Różnica pomiędzy war-tością projektu, a bieżącą wartościądochodu netto z inwestycji to tzw. lukafinansowa. Realizując projekt objętyregułami rozporządzenia 1083/2006,podmiot zobowiązany jest do bieżące-go monitorowania poziomu uzyskiwa-nych dochodów z tytułu realizacji pro-jektu. Takie projekty, to przykładowo:budowa sieci wodociągowych i kana-lizacyjnych, dochody uzyskiwanez biletów sprzedawanych na koncertyodbywające się w wyremontowanymteatrze.Ostatni podział, który można zasto-sować wobec ogółu projektów finanso-wanych ze środków Unii Europejskiej,to podział naprojekty inwestycyj-ne (infrastrukturalne) oraz projektyszkoleniowe i doradcze[M. Zysiń-ska 2007, s. 38]. Te pierwsze nazywasię potocznie „projektami twardymi”,a drugie – „projektami miękkimi”.Należy wspomnieć o zasadzie zaka-zu podwójnego dofinansowania, czyliniemożności wspierania równocześnietego samego przedsięwzięcia z kilkuźródeł lub różnych form wsparcia UniiEuropejskiej.Udział w projekcie unijnyma zmiany w organizacjiZ chwilą przystąpienia Polski do UniiEuropejskiej zmieniły się warunkifunkcjonowania przedsiębiorstw. Istot-ną korzyścią jest możliwość uczestnic-twa w programach wspólnotowychoraz dostęp do funduszy struktural-nych. Przedsiębiorcy mogą ubiegaćsię o wsparcie finansowe pochodzącez wielu źródeł wspólnotowych. Moż-liwe jest to dzięki realizacji projektówprzygotowywanych przez przedsię-biorstwa i organizacje, zgodnie z obo-wiązującymi przepisami i w odpowie-dzi na ogłaszane konkursy.Projekt unijny jest przedsięwzię-ciem dofinansowanym ze środkówwspólnotowych dotyczącym określo-nego obszaru działania, rozwoju lubdoskonalenia organizacji, dla którejzostał on przygotowany [B. Tarczydło2009, s. 92].W przypadku projektów unijnychich cechą charakterystyczną są m.in.:wysoka złożoność, niepowtarzalność,duże obciążenie ryzykiem, oraz uni-katowy charakter produktu uzyskiwa-nego dzięki jego realizacji. Niepowta-rzalny charakter projektu powoduje,że działania niezbędne do osiągnięciajego końcowego celu mają wyjątko-wy charakter, a ich regulacja częstonie może być wspierana doświadcze-[ Pobierz całość w formacie PDF ]